Nhạc sĩ Văn Cao viết “Về Hà Nội” 5 năm trước cột mốc lịch sử 10/10/1954, như lời tiên báo chiến thắng của quân và dân.
Trong chương trình Ngày hội Văn hóa vì Hòa bình sáng 6/10 tại khu vực Hồ Hoàn Kiếm, quận Hoàn Kiếm, hình ảnh các nghệ sĩ tái hiện đội quân giải phóng tiếp quản thủ đô Hà Nội đã khiến nhiều khán giả xúc động. Trên nền giai điệu của bài hát Đi đến Hà NộiTừng đoàn quân tiến vào cổng Cầu Giấy, một trong năm cửa ngõ của Hà Nội, trong sự chào đón nồng nhiệt của mọi người trong rừng cờ hoa.
Khung cảnh ngày 10/10/1954 được tái hiện trong chương trình “Lễ hội văn hóa vì hòa bình”. Video: Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội
Sau buổi diễn, trên nhiều nền tảng mạng xã hội, khán giả bàn tán về ca khúc và ca ngợi giai điệu hào hùng của nó. Độc giả Phạm Hà viết: “Nghe nhạc giúp bạn cảm nhận được sự hưng phấn của một thời”. Còn khán giả Nguyễn Thu Hằng cho biết: “Nghe bài này tôi đã khóc. Khóc vì ngày giải phóng và nhớ ông nội. Lúc tôi 5 tuổi, ông đã dạy tôi hát bài này”.
Hơn 70 năm qua, ca từ và giai điệu Tiến về Hà Nội vẫn vẹn nguyên niềm hân hoan, niềm tự hào dân tộc. Trong hồi ký Văn Cao – cuộc đời và sự nghiệpnhạc sĩ Văn Thảo cho biết cha anh – nhạc sĩ Văn Cao – đã kể cho anh nghe về bối cảnh ra đời bài hát. Giữa năm 1949 tại Việt Bắc, Văn Cao – lúc đó đang làm báo Văn Nghệ – cùng một số văn nghệ sĩ được triệu tập dự họp nghe Trung ương phổ biến chủ trương chuẩn bị tổng phản công. Họ được giao nhiệm vụ: “Cần nhanh chóng cho ra đời những sáng tác kịp thời phục vụ cho kháng chiến”.
Tác phẩm “Về Hà Nội” (sáng tác: Nhạc sĩ Văn Cao) qua giọng hát của ca sĩ Vũ Thắng Lợi. Video: YouTube Vũ Thắng Lợi
Sau cuộc gặp, nhạc sĩ Văn Cao và Nguyễn Đình Thi được phân công về làm việc ở khu 3. Tại đây, ông đã viết hai ca khúc, trong đó Tiến ra Hà Nội. Nhạc sĩ từng miêu tả: “Đi đến Hà Nội Tôi làm vào một đêm mùa thu, bầu trời trong xanh đầy sao, không gian tràn ngập ánh trăng và mùi cơm thơm ngào ngạt. Tôi đánh thức Bùi Xuân Phái và Tạ Tỵ và hát cho họ nghe. Tà Tý mừng đến mức nhảy cẫng lên: Tốt! Thật tuyệt. Moa thả Toa đi và thông báo cho mọi người.”
Tuy nhiên, cuối năm 1949, quân Pháp tiến hành cuộc càn quét lớn vào các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, khiến cuộc tổng phản công diễn ra. Nhóm nhạc sĩ Văn Cao, Tả Phước, Tô Vũ trốn vào Đông Nam, Thái Bình. Tại đây, đầu năm 1950, nhạc sĩ Tạ Phước đã sáng tác ca khúc Đi đến Hà Nội và biểu diễn phục vụ quân và dân. Mọi người vỗ tay hát theo từng câu: “Quân tiến như sóng, quân tới. Chúng ta đi nghe niềm vui giặc đầu hàng, cờ tung bay khắp đường phố”. Cảnh tượng khiến nhạc sĩ cảm động.
Nhạc sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc Thụy Kha cho rằng, ngoài việc tái hiện lịch sử, Tiến Tổ Hà Nội còn có giá trị tiên đoán. Trong khói lửa bom đạn, âm nhạc của nhạc sĩ Văn Cao vang vọng khát vọng sống, khơi dậy niềm tin chiến thắng.
Nhạc sĩ đã khắc họa cảnh tượng mà quân và dân luôn mong mỏi: ”Năm cửa đón quân tiến tới. Như đài hoa đón năm cánh đào. Giọt sương sớm lấp lánh chảy. Ta thắp lại những bông hoa say đắm hương thơm ngày xa.” Dọc đường, các chiến sĩ được nhân dân tặng hoa, ôm, bắt tay. Khi đoàn quân tiến lên, nhạc sĩ Văn Cao ví như mùa xuân đến, đêm về. lụi tàn, để lại “Bài hát hành quân Hà Nội” nở rộ.
Chương trình “Ngày hội văn hóa vì hòa bình” tái hiện cảnh người dân vẫy tay ra quân tiếp quản thủ đô Hà Nội, ngày 6/10. Ảnh: Ngọc Thanh
Năm năm sau, vào ngày 10/10/1954, hình ảnh đẹp đẽ trong bài hát đã trở thành hiện thực, khi người dân Hà Nội chứng kiến từng đoàn quân trở về. Tác phẩm của Văn Cao cũng được xuất bản rộng rãi trong dịp vui mừng Ngày Giải phóng Thủ đô. Tuy nhiên, theo nhạc sĩ Văn Thảo, lúc đó cha ông theo Đoàn văn hóa cứu quốc đầu tiên của Việt Nam sang thăm Liên Xô và Trung Quốc nên không chứng kiến.
Trong bài viết trong cuốn sách Văn Cao mùa thư và ngườiNhà văn Cao Ngọc Thắng nhận xét: ”Khi tạo nhịp hành quân khẩn trương trong bài hát, Văn Cao đã thể hiện thần tính tiên đoán và mong muốn ngày chiến thắng trở về trong niềm hân hoan và hát khúc khải hoàn dù còn 5 năm dài đối diện. đạn bom, cận kề cái chết”.
Nhạc sĩ Văn Cao. Ảnh: Hội Nhạc Sĩ Việt Nam
Nhạc sĩ Văn Cao tên đầy đủ là Nguyễn Văn Cao (1923-1995), được coi là thiên tài trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Ngoài viết nhạc, ông còn sáng tác thơ, vẽ tranh và viết báo. Năm 1996, nhạc sĩ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Phương Linh
Xem thêm:
Tổng hợp: Blog Người Hà Nội
Hãy là người bình luận đầu tiên